Ngành tài chính ngân hàng luôn được biết đến là một lĩnh vực đầy hấp dẫn với mức thu nhập cao và cơ hội phát triển sự nghiệp rộng mở. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế có nhiều biến động, nhiều người đặt câu hỏi về tỷ lệ thất nghiệp trong ngành này. Liệu rằng, ngành tài chính ngân hàng có còn là “miền đất hứa” như trước đây, hay nguy cơ thất nghiệp đang gia tăng? Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện và sâu sắc về thực trạng tỷ lệ thất nghiệp ngành tài chính ngân hàng hiện nay, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đưa ra những dự báo, lời khuyên hữu ích cho những ai đang quan tâm đến lĩnh vực này.
1. Thực trạng tỷ lệ thất nghiệp ngành tài chính ngân hàng hiện nay
Để đánh giá chính xác về tỷ lệ thất nghiệp ngành tài chính ngân hàng, chúng ta cần xem xét các số liệu thống kê và phân tích từ các nguồn uy tín.
Tỷ lệ thất nghiệp hiện tại
Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê Việt Nam, tỷ lệ thất nghiệp chung của cả nước trong năm 2023 là 2.28%. Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp cụ thể của ngành tài chính ngân hàng không được công bố riêng rẽ trong các thống kê chính thức. Mặc dù vậy, nhiều khảo sát và báo cáo ngành cho thấy, tỷ lệ thất nghiệp trong ngành tài chính ngân hàng vẫn ở mức tương đối thấp so với mặt bằng chung của cả nước và so với nhiều ngành nghề khác. Một khảo sát của VietnamWorks năm 2023 cho thấy, ngành ngân hàng và tài chính vẫn nằm trong top những ngành có nhu cầu tuyển dụng cao và ít chịu ảnh hưởng bởi tình trạng cắt giảm nhân sự. Điều này cho thấy, dù kinh tế có biến động, ngành tài chính ngân hàng vẫn duy trì được sự ổn định về việc làm và cơ hội nghề nghiệp.
So sánh với các ngành khác
Khi so sánh với các ngành khác, tỷ lệ thất nghiệp ngành tài chính ngân hàng thường thấp hơn so với các ngành như dệt may, da giày, du lịch hoặc lao động phổ thông. Ngành tài chính ngân hàng đòi hỏi trình độ chuyên môn cao, kỹ năng nghiệp vụ đặc thù, và có tính ổn định hơn về mặt công việc so với các ngành nghề mang tính thời vụ hoặc dễ bị ảnh hưởng bởi biến động kinh tế. Theo Trung tâm Dự báo Nhu cầu Nhân lực và Thông tin Thị trường Lao động TP.HCM, ngành tài chính ngân hàng luôn nằm trong nhóm ngành có nhu cầu nhân lực ổn định và có mức độ cạnh tranh trung bình, không quá khốc liệt như các ngành “hot” khác như công nghệ thông tin hay marketing. Điều này cho thấy, cơ hội việc làm trong ngành tài chính ngân hàng vẫn khá rộng mở, và người lao động có trình độ, năng lực vẫn có nhiều cơ hội tìm được việc làm ổn định trong ngành này.
2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thất nghiệp ngành tài chính ngân hàng
Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp ngành tài chính ngân hàng hiện tại không quá đáng lo ngại, nhưng ngành này cũng chịu sự tác động của nhiều yếu tố kinh tế xã hội, có thể ảnh hưởng đến tình hình việc làm trong tương lai.
Biến động kinh tế vĩ mô
Biến động kinh tế vĩ mô là yếu tố bên ngoài có tác động lớn đến tỷ lệ thất nghiệp của mọi ngành nghề, trong đó có tài chính ngân hàng. Khi kinh tế tăng trưởng chậm lại, suy thoái hoặc khủng hoảng, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp gặp khó khăn, nhu cầu tín dụng giảm sút, lợi nhuận ngân hàng suy giảm, dẫn đến các ngân hàng có thể cắt giảm chi phí hoạt động, thu hẹp quy mô nhân sự hoặc thậm chí phá sản, gây ra tình trạng thất nghiệp gia tăng. Ngược lại, khi kinh tế phục hồi và tăng trưởng mạnh mẽ, hoạt động ngân hàng sôi động trở lại, nhu cầu tuyển dụng nhân sự tăng cao, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống. Ví dụ, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 đã gây ra làn sóng sa thải nhân viên ngân hàng trên toàn thế giới, trong khi giai đoạn kinh tế tăng trưởng nóng trước đó lại chứng kiến sự bùng nổ tuyển dụng trong ngành này.
Chuyển đổi số và tự động hóa
Chuyển đổi số và tự động hóa đang là xu hướng tất yếu trong ngành ngân hàng, và có tác động hai mặt đến tỷ lệ thất nghiệp. Một mặt, công nghệ số giúp ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí, mở rộng kênh phân phối và cung cấp dịch vụ mới, tạo ra những vị trí công việc mới trong lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech), ngân hàng số, phân tích dữ liệu, an ninh mạng. Mặt khác, tự động hóa các quy trình nghiệp vụ, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và robot vào các hoạt động ngân hàng có thể thay thế một số công việc truyền thống, đặc biệt là các công việc mang tính chất lặp đi lặp lại, thủ công, như giao dịch viên, nhân viên nhập liệu, nhân viên hỗ trợ khách hàng cơ bản. Theo một báo cáo của McKinsey, tự động hóa có thể thay thế tới 30% số lượng công việc trong ngành ngân hàng trong vòng 10 năm tới. Tuy nhiên, chuyển đổi số cũng tạo ra nhu cầu nhân lực mới với kỹ năng số, kỹ năng công nghệ và khả năng làm việc với dữ liệu, đòi hỏi người lao động trong ngành ngân hàng phải không ngừng học hỏi và nâng cao trình độ để thích ứng với sự thay đổi.
Cạnh tranh và tái cấu trúc ngành
Cạnh tranh và tái cấu trúc ngành cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thất nghiệp ngành tài chính ngân hàng. Sự gia nhập thị trường của các ngân hàng nước ngoài, các công ty Fintech, các tổ chức tài chính phi ngân hàng, cùng với xu hướng sáp nhập, hợp nhất và tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, tạo ra áp lực cạnh tranh ngày càng lớn, buộc các ngân hàng phải tối ưu hóa hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh và tinh gọn bộ máy nhân sự. Trong quá trình tái cấu trúc, một số ngân hàng có thể phải cắt giảm nhân sự để giảm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động, gây ra tình trạng thất nghiệp cục bộ. Tuy nhiên, cạnh tranh cũng tạo ra động lực cho các ngân hàng đổi mới, phát triển sản phẩm dịch vụ mới, mở rộng thị trường và tạo ra những cơ hội việc làm mới trong dài hạn. Để tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh, các ngân hàng cần có chiến lược nhân sự linh hoạt, thu hút và giữ chân nhân tài, đồng thời đào tạo và phát triển đội ngũ nhân viên hiện có để đáp ứng yêu cầu mới của thị trường.
3. Triển vọng việc làm và dự báo tỷ lệ thất nghiệp ngành tài chính ngân hàng
Mặc dù có những thách thức và biến động, ngành tài chính ngân hàng vẫn được dự báo là một trong những ngành có triển vọng việc làm tốt trong tương lai, với nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn.
Nhu cầu nhân lực vẫn ở mức cao
Nhu cầu nhân lực trong ngành tài chính ngân hàng vẫn được dự báo duy trì ở mức cao trong trung và dài hạn, do quy mô thị trường tài chính ngày càng mở rộng, dân số tăng lên, thu nhập bình quân đầu người tăng, nhu cầu sử dụng dịch vụ tài chính ngày càng đa dạng và phức tạp. Theo dự báo của Navigos Group, ngành ngân hàng và dịch vụ tài chính vẫn nằm trong top 10 ngành có nhu cầu tuyển dụng cao nhất tại Việt Nam trong những năm tới. Đặc biệt, nhu cầu tuyển dụng nhân sự có chất lượng cao, có trình độ chuyên môn giỏi, kỹ năng mềm tốt, và am hiểu công nghệ số được dự báo sẽ tăng mạnh. Các vị trí như chuyên gia phân tích tài chính, chuyên gia quản lý rủi ro, chuyên gia Fintech, chuyên viên ngân hàng số, chuyên viên tư vấn tài chính cá nhân, chuyên viên quan hệ khách hàng doanh nghiệp được dự báo sẽ có nhu cầu tuyển dụng lớn và mức lương hấp dẫn.
Cơ hội nghề nghiệp đa dạng
Cơ hội nghề nghiệp trong ngành tài chính ngân hàng rất đa dạng, không chỉ giới hạn trong các ngân hàng thương mại, mà còn mở rộng ra các tổ chức tài chính phi ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư, công ty Fintech, và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tài chính. Sinh viên tốt nghiệp ngành tài chính ngân hàng có thể làm việc ở nhiều vị trí khác nhau, từ giao dịch viên, chuyên viên tín dụng, chuyên viên thanh toán quốc tế, chuyên viên kinh doanh ngoại hối, đến chuyên gia phân tích đầu tư, chuyên gia quản lý rủi ro, chuyên gia Fintech, chuyên viên tư vấn tài chính, quản lý chi nhánh, giám đốc phòng ban, và nhiều vị trí quản lý cấp cao khác. Ngoài ra, với kinh nghiệm và kiến thức tích lũy được, người làm trong ngành tài chính ngân hàng còn có thể chuyển sang làm việc trong các lĩnh vực liên quan như bất động sản, chứng khoán, bảo hiểm, đầu tư, hoặc tự khởi nghiệp trong lĩnh vực Fintech.
Mức lương và đãi ngộ hấp dẫn
Mức lương và đãi ngộ trong ngành tài chính ngân hàng vẫn thuộc top cao so với mặt bằng chung của thị trường lao động. Theo khảo sát của Salary Explorer năm 2024, mức lương trung bình của nhân viên ngân hàng tại Việt Nam dao động từ 15 triệu đến 50 triệu đồng/tháng, tùy thuộc vào vị trí, kinh nghiệm và năng lực. Các vị trí quản lý cấp cao, chuyên gia tài chính giỏi, hoặc làm việc trong các ngân hàng nước ngoài có thể có mức lương lên tới hàng trăm triệu đồng/tháng. Ngoài lương, nhân viên ngân hàng còn được hưởng nhiều chế độ đãi ngộ hấp dẫn khác như thưởng hiệu suất, thưởng lễ tết, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm nhân thọ, phụ cấp, đào tạo, du lịch, và các phúc lợi khác. Mức lương và đãi ngộ hấp dẫn là một trong những yếu tố quan trọng thu hút nhân tài đến với ngành tài chính ngân hàng, và cũng là động lực để người lao động gắn bó và phát triển sự nghiệp lâu dài trong ngành này.
4. Lời khuyên cho người lao động và sinh viên ngành tài chính ngân hàng
Để nắm bắt cơ hội và giảm thiểu rủi ro thất nghiệp trong ngành tài chính ngân hàng, người lao động và sinh viên cần chủ động trang bị cho mình những kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp với xu hướng phát triển của ngành.
Nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng mềm
Nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng mềm là yếu tố then chốt để cạnh tranh thành công trên thị trường lao động ngành tài chính ngân hàng. Sinh viên và người lao động cần không ngừng học hỏi, cập nhật kiến thức mới về tài chính, ngân hàng, công nghệ số, phân tích dữ liệu, quản lý rủi ro, và các lĩnh vực liên quan. Ngoài ra, cần chú trọng phát triển các kỹ năng mềm quan trọng như giao tiếp, thuyết trình, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, ngoại ngữ, và kỹ năng tin học văn phòng. Việc tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn, các chứng chỉ nghề nghiệp, các hội thảo, sự kiện chuyên ngành, và tự học qua sách báo, internet là những cách hiệu quả để nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng mềm.
Chú trọng kỹ năng số và công nghệ
Chú trọng kỹ năng số và công nghệ là yêu cầu bắt buộc đối với người lao động trong ngành ngân hàng hiện đại. Sinh viên và người lao động cần làm quen và thành thạo các công cụ, phần mềm và ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, như hệ thống ngân hàng lõi (Core Banking), hệ thống thanh toán điện tử, ứng dụng mobile banking, công cụ phân tích dữ liệu, và các nền tảng Fintech. Việc học lập trình cơ bản, phân tích dữ liệu, an ninh mạng, hoặc các khóa học về Fintech sẽ là lợi thế lớn khi xin việc và làm việc trong ngành ngân hàng số. Ngân hàng đang ngày càng ưu tiên tuyển dụng những ứng viên có kỹ năng số và khả năng thích ứng với công nghệ mới, vì vậy, việc trang bị kỹ năng số là một đầu tư đúng đắn cho tương lai nghề nghiệp trong ngành tài chính ngân hàng.
Mở rộng mạng lưới quan hệ và tìm kiếm cơ hội
Mở rộng mạng lưới quan hệ và tìm kiếm cơ hội là một phần quan trọng trong quá trình phát triển sự nghiệp ngành tài chính ngân hàng. Sinh viên và người lao động nên tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ, sự kiện networking, hội chợ việc làm, và các diễn đàn chuyên ngành để mở rộng mạng lưới quan hệ với bạn bè, đồng nghiệp, giảng viên, nhà tuyển dụng và các chuyên gia trong ngành. Việc chủ động tìm kiếm thông tin tuyển dụng, thực tập, học việc, hoặc các chương trình mentorship sẽ giúp bạn nắm bắt cơ hội việc làm và học hỏi kinh nghiệm từ những người đi trước. Mạng lưới quan hệ rộng rãi và khả năng tìm kiếm cơ hội tốt sẽ giúp bạn tăng竞争力 và tạo dựng sự nghiệp thành công trong ngành tài chính ngân hàng.
Kết luận
Tỷ lệ thất nghiệp ngành tài chính ngân hàng hiện nay không quá cao, và ngành này vẫn được dự báo có triển vọng việc làm tốt trong tương lai. Tuy nhiên, người lao động và sinh viên cần nhận thức rõ những thách thức và biến động của ngành, chủ động trang bị cho mình những kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp để cạnh tranh thành công và phát triển sự nghiệp bền vững trong lĩnh vực tài chính ngân hàng đầy tiềm năng nhưng cũng không ít thách thức này. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và giúp bạn có cái nhìn lạc quan hơn về cơ hội nghề nghiệp trong ngành tài chính ngân hàng.
